Lợi nhuận bao nhiêu là tốt? 3 cách đo lường hiệu quả đầu tư bạn cần biết

Hãy cùng đi qua những khái niệm đơn giản nhưng cực kỳ quan trọng để bạn hiểu rõ mình đầu tư có hiệu quả không và liệu bạn có đạt được mục tiêu tài chính của mình.

Trước hết: Bạn đầu tư để làm gì?

Trước khi bàn đến lợi nhuận, phần trăm tăng trưởng hay hiệu suất đầu tư, bạn cần trả lời một câu hỏi tưởng như đơn giản nhưng lại rất quan trọng: “Tôi đầu tư để làm gì?”

Mỗi người bước vào thị trường với một lý do khác nhau. Có người muốn tích lũy để mua nhà trong vòng 5 năm tới. Có người nghĩ xa hơn, tích lũy cho tuổi hưu trí sau 30 năm. Cũng có người đơn giản là muốn kiếm lời nhanh trong vài tháng rồi rút khỏi thị trường. Và chính điều này quyết định cách bạn nên đầu tư và cách bạn nên đo lường hiệu quả của khoản đầu tư đó.

Một khi xác định được mục tiêu, bạn sẽ có cái nhìn rõ ràng hơn về hiệu suất bạn cần đạt, khả năng chấp nhận rủi ro, và loại tài sản phù hợp. Khi đó, việc đánh giá hiệu quả đầu tư không còn là sự mơ hồ nữa, mà trở thành một hệ thống logic, gắn liền với chính mục tiêu cuộc sống của bạn.

Những cách phổ biến để đo lường hiệu suất đầu tư

Khi bạn đầu tư một khoản tiền, điều đầu tiên bạn muốn biết sau một thời gian là: “Tôi đang làm tốt chứ?”, Khoản đầu tư này có xứng đáng với rủi ro tôi bỏ ra không?

Nhưng để trả lời được, bạn cần có cách đo lường. Và không phải lúc nào nhìn vào số tiền lời cũng đủ. Có khi bạn thấy mình lời to, nhưng thực tế lại kém hơn người khác. Hoặc chỉ nằm ở dưới mức trung bình của thị trường.

1. ROI (Return on Investment – Tỷ suất lợi nhuận đơn giản)

Đây là cách dễ nhất, ai cũng có thể tính được.

ROI của Bitcoin, vàng, và S&P500 với khoảng thời gian đầu tư - Nguồn: casebitcoin.com 

ROI cho biết bạn đã lời tổng cộng bao nhiêu % nếu bạn mua tài sản vào đúng thời điểm đó và giữ nguyên cho đến hôm nay. Dựa vào bảng phía trên, thì nếu bạn mua BTC và nắm giữ nó trong vòng 5 năm không bán, thì bạn đạt lợi nhuận 960%.

Đây là cách tính đơn giản nhất để biết bạn có được lợi nhuận bao nhiêu sau một thời gian đầu tư. Và đây cũng là cách phổ biến mà nhiều người thực hiện để đo lường.

Công thức để tính ROI. 

• (Giá trị hiện tại – Vốn ban đầu) ÷ Vốn ban đầu × 100%

Ví dụ, bạn đầu tư 1.000 USD vào Bitcoin. Hai năm sau, nó tăng lên thành 1.800 USD. Vậy bạn đã lời 800 USD, tức là 80% lợi nhuận.

Nghe có vẻ ổn. Nhưng bạn để ý không? Con số 80% đó không nói gì về thời gian. Dù là 2 năm, 3 năm hay 10 năm vẫn ra 80%. Điều này sẽ làm bạn dễ đánh giá sai hiệu quả thực sự. Vì 80% trong 2 năm khác hoàn toàn với 80% trong 1 năm. 

Bạn cho rằng 80% không đề cập đến vấn đề thời gian, vậy nếu tôi đầu tư 2 năm để lời được 80%, thì lấy 80% đó chia 2 là ra được một năm là mỗi năm lời 40% đúng không? 

Đây thật sự là một con số không hoàn toàn chính xác. 

Cách đó gọi là lợi nhuận trung bình cộng mỗi năm, nhưng nó không phản ánh thực tế tăng trưởng tài sản vì nó bỏ qua yếu tố lãi kép. 

Nếu bạn lãi 80% sau 2 năm, tức là:

• Vốn ban đầu: 1.000 USD
• Giá trị hiện tại: 1.800 USD

Bạn muốn biết mỗi năm bạn lời bao nhiêu, thì bạn nên dùng các tính CAGR (Compound Annual Growth Rate - tỷ suất lợi nhuận gộp hàng năm) để có con số chính xác hơn. 

2. Lợi nhuận hàng năm (CAGR)

Nếu bạn thực sự muốn biết khoản đầu tư đó “chạy” nhanh đến đâu mỗi năm, bạn phải dùng CAGR (Compound Annual Growth Rate).

Thay vì chia đều 80% cho 2 năm để ra 40%, chúng ta cần sử dụng công thức CAGR (Compound Annual Growth Rate) để phản ánh chính xác hơn. Công thức này tính toán mức tăng trưởng trung bình mỗi năm, giả định lợi nhuận được tái đầu tư để có lãi kép. Công thức như sau:

• CAGR = (Giá trị cuối / Giá trị đầu)^(1 / Số năm) - 1

Vậy CAGR khoảng 34,16% mỗi năm

Nhưng bạn không cần tính toán thủ công một cách phức tạp để ra được con số CAGR, dưới đây là trang web giúp bạn tính nhanh CAGR qua vài bước nhập liệu. 

Phía dưới có 3 ô:

• Ô thứ nhất nhập số tiền bắt đầu đầu tư.
• Ô thứ nhì nhập tổng số tiền có được sau khi đầu tư.
• Ô thứ ba nhập số năm đầu tư. 
• Cuối cùng bấm nút “calculate” để có kết quả. 

Trang web giúp bạn tính ra CAGR một cách nhanh chóng - nguồn cagrcalculator.net

Quay lại ví dụ trên: 1.000 USD thành 1.800 USD sau 2 năm thì CAGR là khoảng 34,16% mỗi năm.

Nghe khác hẳn với 80%, đúng không?

Nếu bạn chỉ chia 80% cho 2 năm để ra 40%, con số này cao hơn mức 34,16% từ công thức CAGR. Lý do là cách chia đều không tính đến hiệu ứng “lãi kép” (compound interest) tức là lợi nhuận của năm trước có thể sinh thêm lợi nhuận cho năm sau. 

Với CAGR, ta giả định rằng 1.000 USD tăng lên 1.3416 USD sau năm đầu (34,16%), rồi từ 1.3416 USD tăng thêm 34,16% nữa để gần đạt 1.800 USD sau năm thứ hai, điều này sát với thực tế hơn.

Chính vì vậy, CAGR giúp bạn so sánh công bằng giữa các khoản đầu tư có thời gian khác nhau. Một khoản lời 50% trong 1 năm tốt hơn rất nhiều so với lời 80% trong 4 năm.

Nếu bạn có nhiều khoản đầu tư, hãy tính CAGR cho từng khoản để xem khoản nào hiệu quả nhất theo thời gian.

CAGR của Bitcoin, vàng, và S&P500 với khoảng thời gian đầu tư - Nguồn: casebitcoin.com 

Nhìn vào bảng trên, nếu bạn đầu tư vào Bitcoin trong vòng 5 năm, thì mỗi năm danh mục bạn sẽ tăng trưởng 60%. 

CAGR cho chúng ta biết được tỷ suất lợi nhuận gộp hàng năm của loại tài sản chúng ta đầu tư. Nhưng để biết được chúng ta có làm tốt hơn hay kém hơn mặt bằng chung của thị trường hay không thì chúng ta sẽ đi qua phương pháp đánh giá tiếp theo, đó là Benchmark.  

3. So sánh với điểm chuẩn (Benchmark)

Hãy tưởng tượng bạn vừa tham gia một kỳ thi đại học và đạt tổng điểm 17 cho 3 môn, liệu số điểm này có đáng tự hào không? Để biết rõ, bạn cần so sánh nó với điểm trung bình của tất cả thí sinh cùng kỳ thi. 

Giả sử điểm trung bình là 15, thì bạn đang vượt trội hơn số đông 2 điểm. Nhưng nếu điểm trung bình là 20, thì bạn lại kém hơn mặt bằng chung 3 điểm, cho thấy còn cần nỗ lực. 

Đây chính là ý nghĩa của benchmark một “thước đo chuẩn” để đánh giá hiệu suất của bạn so với phần còn lại, giúp bạn hiểu rõ “vị trí” của mình trong bức tranh tổng thể.

Trong đầu tư cũng vậy, luôn có con con số tăng trưởng trung bình để bạn có thể so sánh mức độ tăng trưởng của “danh mục bạn” so với mức tăng trưởng trung bình của thị trường. 

Bạn tự đầu tư vào thị trường chứng khoán và lời 56% trong 5 năm? Nghe có vẻ tốt. Nhưng nếu trong cùng thời gian đó. S&P 500, chỉ số đại diện cho thị trường chứng khoán Hoa Kỳ tăng tới 100%, thì thực ra bạn đang đầu tư kém hơn thị trường. 

Điều này đặc biệt quan trọng nếu bạn đang tự chọn cổ phiếu, dành nhiều thời gian và chấp nhận rủi ro cao hơn. Nếu sau tất cả nỗ lực đó, lợi nhuận của bạn vẫn không bằng một quỹ chỉ số đơn giản, thì chiến lược của bạn đang thiếu hiệu quả.

Benchmark giúp bạn duy trì sự tỉnh táo. Đó không phải là để thi thố với người khác, mà là để bạn biết rằng đầu tư của mình đang tiến nhanh hơn hay chậm hơn thị trường, từ đó điều chỉnh chiến lược phù hợp.

Trong đầu tư, bạn có thể lời, nhưng nếu thị trường còn lời hơn bạn thì bạn đang thua mà không hề hay biết.

Đó là lý do chúng ta cần một thứ gọi là benchmark, tạm hiểu là "thước đo chuẩn" để biết hiệu suất đầu tư của mình có đang tốt không.

Nhưng sẽ không có một “cây thước chuẩn” duy nhất trong đầu tư. 

Khi nhắc đến benchmark, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến S&P 500, chỉ số đại diện cho 500 công ty lớn nhất tại Mỹ. Nhưng thực tế, không có một benchmark nào là tuyệt đối cho tất cả mọi người. Tùy theo tài sản bạn đầu tư và mục tiêu tài chính, bạn sẽ cần một cây thước khác nhau để so sánh.

Ví dụ nếu bạn đầu tư vào Bitcoin, bạn có thể benchmark với S&P 500, để so sánh giữa Bitcoin và cổ phiếu Mỹ, cái nào sinh lời tốt hơn?

Chỉ số Crypto Top 30 để xem doanh mục của bạn có vượt trội hơn các top coin lớn không.

Chỉ số vốn hóa toàn thị trường crypto, để biết BTC có dẫn dắt thị trường hay đang đi chậm hơn?

Vàng, nếu bạn xem Bitcoin là “vàng kỹ thuật số”, thì việc so sánh với vàng giúp bạn đánh giá khả năng lưu trữ giá trị.

Nếu bạn đầu tư vào altcoin, benchmark lại càng quan trọng, vì khi bạn chấp nhận rủi ro để đầu tư vào altcoin hoặc các đồng meme coin thì bạn phải cần đo lường thật kỹ liệu bạn có đang làm tốt hơn thị trường với cùng một khung thời gian không? 

VD: Trong một khoảng thời gian là 2 năm, Bitcoin tăng trưởng 200% nhưng danh mục chứa những altcoins bạn đang đầu tư chỉ tăng 120% danh mục của bạn đang kém hiệu quả hơn Bitcoin.

So sánh giữa các thị trường

Benchmark còn giúp bạn đặt tài sản này cạnh tài sản kia. Ví dụ:

Bitcoin 5 năm qua tăng X%, trong khi bất động sản tăng Y%, và S&P 500 tăng Z%.

Giả sử bạn đầu tư altcoin A và lời 200% trong 1 năm, nghe có vẻ tuyệt. Nhưng khi bạn so lại thì:

• ETH tăng 250%
• BTC tăng 190%
• Top 10 coin tăng 220%

Lúc này bạn mới vỡ lẽ: altcoin bạn chọn kém hơn nhiều đồng coin lớn, và rủi ro thì lại cao hơn.

Benchmark chính là cách để “thực tế hoá” cho những cảm giác “mình đang đầu tư rất tốt”. 

Dưới đây là danh sách các benchmark phổ biến nhất được sử dụng để đo lường hiệu suất đầu tư, chia theo từng loại tài sản khác nhau. Việc chọn benchmark phù hợp sẽ giúp bạn so sánh khách quan giữa danh mục đầu tư và thị trường:

Chứng khoán (Cổ phiếu)

• S&P 500: 500 công ty lớn nhất nước Mỹ, chuẩn phổ biến cho cổ phiếu Mỹ.
• NASDAQ-100: Các công ty công nghệ hàng đầu, dùng để so sánh với các cổ phiếu tăng trưởng.
• Dow Jones Industrial Average (DJIA): 30 công ty lớn, lâu đời, đại diện cho thị trường truyền thống.
• MSCI World Index: Hàng nghìn công ty toàn cầu, chuẩn cho nhà đầu tư quốc tế.
• VN-Index (Việt Nam): Đại diện cho thị trường cổ phiếu Việt Nam.

Crypto

• Bitcoin (BTC): Chuẩn cơ bản để so sánh các altcoin, vì BTC là tài sản ổn định nhất trong crypto.
• Ethereum (ETH): Benchmark cho các altcoin hoặc các dự án trong hệ sinh thái Web3/DeFi.
• Crypto Market Cap Index: Tổng vốn hóa toàn thị trường, dùng để xem danh mục của bạn có theo kịp tốc độ tăng trưởng chung không.
• Chỉ số GMCI 30, đo lường hiệu suất của 30 loại crypto hàng đầu theo vốn hóa thị trường.

Bất động sản

• Case-Shiller Home Price Index (Mỹ): Đo giá nhà ở Mỹ, dùng cho nhà đầu tư quốc tế so sánh hiệu suất.
• Savills World Cities Index: Theo dõi giá BĐS tại các thành phố lớn toàn cầu.
• Còn ở Việt Nam thì bạn có thể theo dõi các cổ phiếu của những công ty bất động sản lớn. 

Lý do bạn nên đo lường hiệu suất đầu tư

Khi bạn bắt đầu đầu tư, có lẽ điều đầu tiên bạn quan tâm là: Mình có lời hay không?

Nhưng nếu chỉ dừng lại ở đó, bạn có thể đánh giá chưa đúng về kết quả đầu tư.

Ví dụ, bạn đầu tư một đồng coin nào đó và sau vài tháng thấy nó tăng trưởng 40%. Bạn vui. Nhưng bạn có chắc rằng đó là một khoản đầu tư “tốt”? Vì nếu toàn bộ thị trường tăng 80% trong cùng thời gian, thì thực ra bạn đang đi chậm hơn mặt bằng chung. Nghĩa là bạn thua thị trường, dù vẫn thấy tiền trong ví tăng.

Đó là lý do bạn cần đo lường hiệu suất đầu tư.

Không chỉ để biết mình có lời hay không, mà là lời bao nhiêu, trong bao lâu, ổn định không, và so với ai?

Đo lường giúp bạn biết khi nào cần điều chỉnh. Đôi khi bạn nghĩ mình đang theo chiến lược đầu tư dài hạn, nhưng thực tế danh mục của bạn lại đang quá rủi ro. Việc nhìn lại dữ liệu hiệu suất sẽ giúp bạn nhận ra những điểm lệch này và đưa ra điều chỉnh sớm.

Việc đo lường cho phép bạn so sánh tài sản này với tài sản khác. Không chỉ giữa crypto với crypto, mà còn giữa crypto với chứng khoán, bất động sản, vàng hay trái phiếu.

Nhờ đó, bạn biết mình đang đầu tư tốt hơn hay kém hơn thị trường chung. Và đưa ra các giải pháp tốt hơn trong tương lai. 

Bài liên quan

• Vì sao các công ty đổ xô mua Bitcoin? 4 dạng doanh ngiệp và chiến lược phía sau
• Ai thực sự trở nên giàu có từ crypto bull market?
• Các sự kiện kinh tế vĩ mô ảnh hưởng đến Bitcoin như thế nào?