UNISWAP V3 - Kỳ lân có thêm cánh

Là trụ cột của DeFi trong suốt những ngày đầu, DEX dần trở thành trái tim của mọi nền tảng blockchain hiện nay, Uniswap ra đời vào cuối năm 2018, lần đầu tiên giới thiệu nhà tạo lập thị trường tự động (AMM), là một cuộc cách mạng mới cho việc giao dịch phi tập trung. 

Trước Uniswap cũng có một vài dự án đã cố gắng tạo nên những sàn giao dịch phi tập trung, nhưng vấn đề là họ vẫn sử dụng cơ chế sổ lệnh như các sàn tập trung, từ đó gây ra những trải nghiệm tệ, kém mượt mà, và thanh khoản cực kỳ thấp nên không mạng lại những dấu ấn mạnh mẽ. 

*Các bạn có thể tìm hiểu sự khác nhau giữa sổ lệnh và tạo lập thị trường tự động qua bài viết này. 

Uniswap V1 mở ra cuộc cách mạng DEX AMM

Uniswap V1 ra đời đúng như tên gọi kỳ lân của nó, và nay con kỳ lân đó đã được thị trường định giá hàng tỷ đô la. 

Ở thế hệ đầu tiên Uniswap chỉ cho phép trao đổi các token ERC-20 với ETH, nếu muốn giao đổi trực tiếp token ERC-20 qua ERC-20 như muốn đổi USDC lấy USDT thì phải đi qua người gác cổng là ETH. 

Những vấn đề đó được giải quyết ở thế hệ V2 được ra mắt vào giữa năm 2020. Và mùa hè DeFi năm ấy đã cuốn mọi thứ đi thật nhanh cùng sự phát triển vượt bậc của nhiều sàn DEX khác. 

Thế hệ V2 đưa Uniswap lên ngôi vua của sàn DEX. Với khối lượng giao dịch đôi lúc còn cao hơn cả Coinbase. Ở thế hệ này thì mọi người có thể thoải mái giao đổi token ERC-20 cho nhau và cùng với sự ra đời của token UNI, kích thích thêm dòng tiền cung cấp thanh khoản cho mạng lưới để nhận được phần thưởng là UNI. 

Có một điều ít ai nhắc tới khi nói về Uniswap là giao diện sử dụng có của nó quá đẹp và dễ xài. Đẹp tới nỗi mà có thể coi nó như hình mẫu của các sàn DEX AMM hiện nay. Như thiết kế của iPhone là hình mẫu của điện thoại thông minh vậy. 

Uniswap V3 là gì?

AMM (nhà tạo lập thị trường tự động) ra đời với nhiệm vụ thay thế phương thức sổ lệnh, có nghĩa là nó cần rất nhiều coin đổ vào một cái hồ, từ đó có đủ số lượng lớn coin để những người khác trao đổi, một hồ sẽ có 2 coin, trao đổi có nghĩa là bỏ coin này vào và lấy coin kia ra. 

Nhưng có một số vấn đề là ở những cặp token ổn định, như DAI-USDC. Giá nó luôn loanh quanh từ 0,99 đô la đến 1,01 đô la. 

Và khi cung cấp thanh khoản thì bạn sẽ cung cấp thanh khoản từ vùng giá 0 chạy đến vô cùng, có nghĩa là giá DAI tăng lên 2, 3, 5 đô bạn vẫn cung cấp thanh khoản, và giá USDC sập xuống 0.1 thì bạn vẫn cung cấp thanh khoản. 

Giống như việc xây một cái hồ bơi 100m2, cung cấp thanh khoản như việc đổ nước vào hồ, nước đổ vào càng nhiều nghĩa là độ sâu càng cao đồng nghĩa với thanh khoản lớn. 

Bạn định xây cái hồ đó cho con bạn chơi, con bạn có thể bơi xung quanh hồ, xài hết 100m2 diện tích đó, vì ở đâu cũng có nước để bơi. 

Nhưng ai dè con bạn cứ bơi loanh quanh có 5m2 đổ lại, còn 95m2 kia coi như lãng phí và không bao giờ được xài tới. 

Đó cũng là vấn đề chung của phiên bản Uniswap V2, cung cấp thanh khoản nhiều nhưng xài thì không có bao nhiêu. Vì giá sẽ hiếm khi chạy hết từ 0 đến vô cực. Cũng như con bạn sẽ cũng không có bơi hùng hục từ thành hồ bên này qua tới thành hồ kia. Mà nó chỉ chơi loanh quanh ở một khu vực cụ thể. 

Uniswap V3 ra đời là để giải quyết những vấn đề trên. Giờ đây khi cung cấp thanh khoản cho hồ, thì bạn có thể chọn vùng giá mà bạn muốn cung cấp thanh khoản. 

Điều này sẽ cho phép thực hiện các giao dịch với khối lượng cao hơn với ít trượt hơn vì thanh khoản của mọi người không còn cần phải kéo dài dọc theo đường giá từ 0 đến vô cùng.

Thanh khoản tập trung 

Ở trên chúng ta lấy ví dụ về cặp DAI-USDC thì có vẻ đơn giản đúng không, vì nó là những đồng ổn định, giá chỉ loanh quanh 1 đô la. 

Thế thì còn những cặp tiền khác biến động hơn thì sao? Giả sử cặp ETH-USDC chẳng hạn.

Giá cặp này hẳn khó đoán hơn rồi, vì hôm nay giá ETH là 3.3k nhưng tuần sau, tháng sau nó có thể là 5k. 

Ở những DEX AMM hiện tại bao gồm luôn cả Uniswap V2, khi bạn cung cấp thanh khoản cho cặp tiền ETH-USDC, nếu bạn muốn bỏ 1000 đô vào thì số tiền đó sẽ chia đôi ra, 500 đô giá trị ETH, 500 đô giá trị USDC. 

Và khi bỏ vào hồ 1000 đô la có nghĩa là bạn chấp nhận cung cấp thanh khoản cho mọi vùng giá chạy của ETH. Giá ETH chạy về 1k hay lên 10k thì bạn cũng vẫn còn cung cấp thanh khoản.

Hồ thanh khoản ETH-USDC như một hồ bơi rộng vô tận. 1000 đô la của bạn bỏ vào như một ngụm nước nhỏ lan ra khắp diện tích của hồ.

Nhưng hồ nước đó không chỉ có một mình bạn bơm nước vào, mà có hàng nghìn người khác cùng bơm vào, làm cho hồ có nhiều nước. 

Chúng ta lấy chuyển động giá của ETH ví như anh Tèo đang bơi trong hồ. Anh Tèo sẽ bơi tới bơi lui. Và bạn sẽ nhận được một mức phí nhỏ ở vùng nước mà anh Tèo bơi vào. 

Uniswap V3 cho phép bạn cung cấp thanh khoản tập trung vào một vùng giá cụ thể. Nghĩa là thay vì bạn bơm nước cho toàn bộ diện tích của hồ, thì bây giờ bạn chỉ tập trung bơm nước vào vùng mà anh Tèo đang bơi. 

Hơi khó ở chỗ là bạn không biết sắp tới anh Tèo sẽ bơi đi đâu. Nên bạn bơm nước dự trù một khoảng xung quanh. 

Ví dụ giá ETH hiện tại là 3.3k thì bạn sẽ cung cấp thanh khoản ở vùng giá dự trù từ 3k đến 3.8k. Cho tới khi giá ETH ra khỏi vùng giá này thì bạn sẽ không còn nhận được phí giao dịch nữa. 

Ở phiên bản cũ, bạn phải bơm nước cho nguyên diện tích hồ, và nước của bạn không được tập trung vào chỗ anh Tèo đang bơi để kiếm được phí cao nhất.

Phiên bản V3 cho bạn tập trung bơm nước nhiều nhất vào chỗ anh Tèo đang bơi, từ đó kiếm được phí giao dịch cao nhất trên số vốn bỏ ra, và độ sâu của nước cũng tăng lên, làm tăng tính thanh khoản lên rất nhiều. 
 

Hiệu quả sử dụng vốn

Có 2 nhân vật là Lý và Lan. Cả hai đều đang có 1 triệu đô la và muốn cung cấp thanh khoản cho cặp tiền ETH-DAI. 

Giả sử giá của ETH là 1.500 DAI.

• Lý xài Uniswap V2: Lý gửi 500.000 DAI và 333,33 ETH (trị giá tổng cộng 1 triệu đô la Mỹ).

• Lan xài Uniswap V3: Lan tạo ra một vùng giá tập trung, chỉ gửi tiền trong phạm vi giá từ 1.000 đến 2.250. Lan gửi 91,751 DAI và 61,17 ETH, trị giá tổng cộng khoảng 183,500 đô la. Lan giữa lại số tiền còn lại là 816.000 đô la để đầu tư vào dự án khác. 

Mặc dù Lý đã bỏ ra số vốn gấp 5,44 lần so với Lan, nhưng họ kiếm được số tiền phí tương đương nhau, miễn là giá ETH - DAI vẫn chạy trong phạm vi 1.000 đến 2.250.

Còn đối với những cặp tiền ổn định như DAI-USDC. Thì 25 triệu đô la cung cấp thanh khoản tập trung vào khoảng 0,99 - 1,01 trong V3, thì nó sẽ cung cấp độ sâu tương đương 5 tỷ đô la trong Uniswap V2 miễn là giá vẫn chạy trong phạm vi đó. 

Khi giá ra ngoài phạm vi bạn cung cấp thanh khoản, bạn sẽ không còn thu được phí cho tới khi giá vào lại vùng đó hoặc bạn mở rộng vùng giá ra.

Uniswap V3 trên Polygon 

Không như những DEX AMM khác nhanh chóng mở rộng ra nhiều blockchain khác nhau. Uniswap vẫn trung thành với hệ sinh thái Ethereum. Ngoài tận dụng các giải pháp tầng 2 như Arbitrum hay Optimism thì đầu năm 2022. Uniswap V3 đã chính thức có mặt trên Polygon. 

Kết luận 

Hiện đại tương đương với hại điện, phiên bản V3 khó xài hơn V2 rất nhiều. Khó xài ở đây không phải là giao diện sử dụng thay đổi. Giao diện sử dụng của nó vẫn rất đẹp. Chỉ có điều khi xài V3 nó yêu cầu bạn phải suy nghĩ và ra quyết định nhiều hơn thôi.

Bạn biết đấy, suy nghĩ và ra quyết định là công việc khó khăn nhất của con người. Điều đó gây ra số trở ngại ban đầu để bạn làm quen, không đơn giản như những DEX hiện tại là bạn chỉ cần bấm nút bơm thanh khoản là tiền tự động chia đôi cho 2 token và cứ thế là bơm vào.

V3 yêu cầu bạn phải chuẩn đoán trước vùng giá di chuyển sắp tới. Và sử dụng những chiến lược bơm thanh khoản khác nhau, vì một lúc bạn có thể bơm cho nhiều vùng giá khác nhau. 

Do không muốn chất xám bị đánh cấp một cách tàn bạo như phiên bản V2, nên giờ đây Uniswap đã thêm 2 năm bản quyền vào mã nguồn V3, sau 2 năm cộng đồng có thể tự do sử dụng mã nguồn mở V3. 

Ít nhất trong 2 năm tới, cộng thêm sự ra đời của Ethereum 2.0 thì nó cho Uniswap một lợi thế lớn bỏ xa các DEX AMM còn lại. 

Các bài viết liên quan:

SUNDAESWAP - có phải là “ngòi kích” của quả bom nổ chậm mang tên Cardano?

DEX - Có phải là tương lai của trao đổi tài sản số?

DEFI - Đường ray tài chính mới cho thế giới

ETHEREUM 2.0 - Hành trình trở thành siêu máy tính cho thế giới

POLYGON - Cung cấp các giải pháp mở rộng ethereum một cách đa khía cạnh