SUNDAESWAP - có phải là “ngòi kích” của quả bom nổ chậm mang tên Cardano?

Gần 3 tháng sau khi Cardano cập nhật hard fork Alonzo và cho phép các dApps chạy trên mạng lưới của của họ thì cho đến nay vẫn chưa có một dApps nào chính thức hoạt động trên nền tảng Cardano. 

Mọi người có thể hơi hụt hẫng trước sự lặng im của các dApps so với những gì họ kỳ vọng hơn 4 năm qua, và Sundaeswap có thể là dApps đầu tiên chạy chính thức trên nền tảng Cardano, liệu nó có bùng nổ như cái cách mà Uniswap, Pancakeswap đã làm trước đó. 

Nhìn vào sự phát triển của các nền tảng hợp đồng thông minh trước đó như Ethereum, Binance Smart Chain… thì Defi sẽ là làn sóng đầu tiên mà dòng tiền và sự tập trung của các dự án dApps phát triển. 

Sundaeswap có phải là làn gió mới cuối cùng của năm 2021 để cứu lại đợt testnet không mượt mà lắm của Minswap?

Sundaeswap là gì?

Sundaeswap được ví như phiên bản Uniswap dành cho nền tảng Cardano vậy. Nhưng không đơn giản như việc “bê” Uniswap từ mạng Ethereum qua mạng BSC như Pancakeswap đã làm, Cardano và Ethereum là hai nền tảng dùng hai mô hình kế toán khác nhau để giải quyết các giao dịch. Nên đội ngũ Sundaeswap nghiên cứu và điều chỉnh lại khá nhiều để một sàn DEX với cơ chế tạo lập thị trường tự động (AMM) có thể hoạt động một cách mượt mà và hiệu quả trên mạng lưới Cardano. 

Có lẽ Sundaeswap cũng thấm đẫm triết lý của Cardano và học được bài học từ sự vội vàng sau sự cố testnet của Minswap nên họ đang phát triển dự án này với tư duy “chậm mà chắc”. Trước Sundaeswap thì có một dự án sàn DEX tên là Minswap với các nhà sáng lập đến từ Việt Nam đã thử nghiệm testnet trên mạng lưới Cardano, nhưng không mai là cách thiết kế dApp của họ chưa “khớp” với kiến trúc của nền tảng Cardano. Và cũng là nguồn cơn tạo nên FUD siêu to thời điểm đó, thông điệp được lan truyền sau sự cố đó là “mạng lưới Cardano chỉ xử lý được 1 giao dịch trên 1 khối”. 

Hiện chỉ mới có 2 sàn DEX là đã chạy testnet trên nền tảng Cardano là Minswap và Sundaeswap

*Tìm hiểu thêm về sự cố testnet Minswap qua video trên kênh Thuancapital tại đây. 

Cardano và Ethereum sử dụng hai mô hình kế toán hoàn toàn khác nhau để theo dõi chi tiêu. Ethereum sử dụng một mô hình kế toán thông dụng hiện nay (account based), Cardano sử dụng một mô hình mà hầu hết mọi người chưa từng thấy trước đó (eUTXO).

Mô hình UTXO cũng là mô hình mà Bitcoin sử dụng từ năm 2019, nó là một mô hình ghi chép rất chặt chẽ, và rất dễ dàng để blockchain có thể xác thực giao dịch, nhưng nhược điểm của nó vì quá chặt chẽ và không cho phép thâm nhập quá sâu vào sổ cái nên nó cũng không thực hiện được các hợp đồng thông minh, vì thế Ethereum chọn sử dụng mô hình kế toán để có thể tích hợp rộng rãi các hợp đồng thông minh một cách dễ dàng. 

Cardano vẫn sử dụng mô hình UTXO để xử lý giao dịch một cách chặt chẽ như Bitcoin và thêm vào đó họ phát triển thêm để có thể sử dụng được các hợp đồng thông minh trên nó, mô hình này có tên là eUTXO. 

Theo quan điểm của mình thì đây cũng là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng sau hơn 2 tháng có hợp đồng thông minh trên mạng lưới, nhưng vẫn chưa có một dApps nào chính thức khởi chạy. Đối với một nhà phát triển chưa từng tìm hiểu về eUTXO trước đây, họ có thể sẽ cố gắng áp dụng kiến ​​thức về mô hình kế toán của Ethereum lên trên Cardano. Điều này dẫn đến hiện tượng trật khớp.

Sự kiện testnet của Minswap, mạng Cardano không có lỗi, các thiết kế DEX của Minswap cũng không có lỗi, chỉ là họ đang dùng dầu để đổ vào chiếc xe chạy xăng mà thôi, chúng ta sẽ cần thêm một thời gian nữa để các nhà phát triển làm quen và thiết kế các dApps phù hợp với mạng lưới Cardano.  

Mình sẽ không đi sâu vào chi tiết tại sao Cardano lại chọn mô hình UTXO so với mô hình kế toán rất phổ biến mà Ethereum sử dụng. Họ có lý do của riêng họ và họ có lý khi làm việc đó. Đã có rất nhiều vấn đề đã xảy ra trong quá khứ trên Ethereum do mô hình kế toán mà họ đã chọn. Không có sai và đúng khi so sánh liệu cái nào sẽ tốt hơn. Mọi lựa chọn kiến trúc mà mỗi dự án Blockchain đưa ra sẽ đi kèm với sự đánh đổi. Giải pháp hoàn hảo sẽ không tồn tại.

Cardano vừa đạt một cột mốc quan trọng khi xử lý thành công giao dịch thứ 20 triệu. Điều ấn tượng hơn là điều này đã được thực hiện mà không có một lần ngừng hoạt động nào trong lịch sử bốn năm của nền tảng. Có thể đây cũng là một con số cho thấy được sự ổn định và luôn kiên trì theo đuổi triết lý phát triển bền vững của họ.

Cách thức hoạt động

Về mặt người dùng cuối, bạn sẽ được trải nghiệm một giao diện DEX có phần tương tự như Uniswap và Pancakeswap… 

Để phù hợp với cơ chế eUTXO trên Cardano, Sundaeswap sẽ không sử dụng hoàn toàn giống cơ chế mà Uniswap đang sử dụng, giải pháp được đưa ra có tên là mô hình Scooper (AMM Orderbook).

Nghe khá là lạ vì nó là sự kết hợp giữa sổ lệnh và nhà tạo lập thị trường tự động, theo như Sundaeswap chia sẻ, chúng ta có thể đặt lệnh để giao dịch như các sàn tập trung. Một lợi thế của mô hình UTXO là khi giao dịch thành công thì bạn mới bị tính phí nên bạn có thể đặt lệnh để khớp được mức giá mình muốn hoặc huỷ lệnh mà không bị tính phí, không giống như mạng lưới Ethereum, bạn chỉ cần tương tác với hợp đồng thông minh thì sẽ bị tính phí giao dịch bất kể giao dịch đó có thành công hay không. 

Nhưng bản chất sổ lệnh là chúng ta sẽ cần rất nhiều thanh khoản để có thể khớp các lệnh lại với nhau. Mà sàn DEX thì lượng người đặt lệnh thấp hơn sàn CEX rất nhiều. 

Theo nghiên cứu của Sundaeswap thì họ chỉ ra rằng, hầu hết các cặp tài sản trên các sàn giao dịch phi tập có khối lượng giao dịch tương đối nhỏ. Ví dụ sàn Uniswap có hơn 8.000 cặp giao dịch, nếu chúng tôi xếp hạng các nhóm theo khối lượng giao dịch và kiểm tra top 30 thì chúng tôi chỉ thấy một vài giao dịch mỗi giờ, do đó chỉ sử dụng đơn thuần sổ lệnh (orderbook) mà không có sự hỗ trợ của tạo lập thị trường tự động (AMM) là không phù hợp. 

Sundae là một món kem tráng miệng trong văn hoá phương tây. Nên họ gọi những “người xúc kem” (Scoopers) được ví như bot có nhiệm vụ thu thập, xây dựng, tổng hợp và xử lý các đơn đặt hàng và khớp nó trong các pool thanh khoản. 

Nhờ lợi thế của mô hình UTXO nên khi huỷ lệnh trên Sundaeswap bạn sẽ không bị mất phí. Đó là một một tính năng mới mẻ so với các dự án sàn DEX hiện có trên thị trường.

Nhưng ở đây lại có một vấn đề là nếu nhờ một bên thứ 3 tập trung tổng hợp và khớp lệnh thì nó phá vỡ bản chất của sàn DEX. Đơn đặt hàng của bạn (lệnh) được nằm trên blockchain và Scooper chỉ có nhiệm vụ tổng hợp và xử lý chứ không thể lấy tiền hay khớp với một giá khác với yêu cầu của bạn, nhưng họ có thể thao túng thị trường bằng cách chỉ tổng hợp các đơn đặt mua mua để pump giá hay ngược lại. Thế nên Sundaeswap sẽ chọn các Scooper theo các tiêu chí của họ và cấp giấy phép hành nghề cho mỗi 30 ngày, và các Scooper họ nhận được một phần nhỏ phí ADA cho công việc của họ và được khoá lại trong 30 ngày, hết 30 ngày họ phải gia hạn giấy phép hành nghề để nhận được phần thưởng ADA mà họ kiếm được.

Phần thưởng ADA mà họ kiếm được có xu hướng cao hơn là việc họ cố tình vi phạm để hưởng lợi, do đó mạng lưới sẽ khuyến khích những Scooper làm đúng. Nếu cộng đồng phát hiện các Scooper xử lý giao dịch không trung thực thì họ sẽ mất luôn số phần thưởng ADA cộng với bị tước đi giấy phép hành nghề. Nguyên tắc hoạt động này khá tương đồng với cơ chế thưởng phạt của Proof of Stake. 

Các Scooper sẽ được chọn ra từ các Stake Pool hiện có trên mạng lưới Cardano. 

*Bạn có thể đọc thêm bài viết giải thích nguyên lý hoạt động của Sundaeswap tại đây. 

Một nghiên cứu từ Sundaeswap chỉ ra rằng trong 3 ngày đầu tiên của tháng 11/2021 trên sàn Uniswap V3 thì họ thấy được trung bình một ngày sàn Uniswap có 26.880 giao dịch, khoảng 18 giao dịch mỗi phút. Giả sử vào tháng 8 năm 2020, Uniswap đã quảng cáo họ có thể xử lý được 100.000 giao dịch trong một ngày, tương đương gần 70 giao dịch mỗi phút. 

Ở trường hợp lạc quan, Sundaeswap tin rằng họ có thể xử lý được gần 125 giao dịch mỗi phút. Và kích thước khối còn có thể tăng lên gấp 32 lần nữa, có nghĩa là tối đa khoảng 3500 giao dịch một phút, đó là một con số ấn tượng cho giải pháp ở lớp 1, DEX lớp 1 sẽ đóng vai trò là nguồn thanh khoản thanh toán quan trọng và sẽ đáp ứng nhu cầu quan trọng trong hệ sinh thái Cardano ngay từ đầu. Tuy nhiên, phần lớn lưu lượng truy cập cuối cùng sẽ hướng tới giải pháp lớp 2 rẻ hơn, nhanh hơn, có khả năng mở rộng cao hơn. 

*Layer 2 với công nghệ Hydra sẽ được phát triển ở kỷ nguyên Basho, nhằm đưa khả năng xử lý giao dịch của mạng lưới Cardano lên đến 1 triệu giao dịch trên giây.

Hiện tại Cardano đang ở kỷ nguyên Goguen - hợp đồng thông minh - Nguồn: Cardano.org

ISO (Initial Stake Pool Offering)

Sundaeswap sẽ chọn cách phân phối token qua ISO, đây là một hình thức mới để phân phối token trong thị trường crypto, cộng đồng sẽ bỏ phiếu để chọn ra 30 SPO’s, SPO những những Stake Pool hiện có trong nền tảng Cardano.

Khi nào thì SundaeSwap ISO sẽ bắt đầu?

Nhóm hiện không có ngày chính xác về thời điểm họ sẽ bắt đầu ISO nhưng nó sẽ bắt đầu khi sàn giao dịch phi tập trung được khởi chạy. Hai sự kiện sẽ xảy ra cùng một lúc.

Bao nhiêu token Sundae sẽ được phân phối trong ISO?

Tổng cộng 100 triệu token Sundae sẽ được phân phối, chiếm 5% số mã thông báo công khai.

ISO sẽ chạy trong 25 ngày (5 Epoch). Trong mỗi Epoch, 1% tổng số token sẽ được phân phối cho những người đang staking ADA của họ. 

Nếu bạn có có sẵn ADA và cũng đang staking thì hãy dò xem Stake Pool của bạn có phải là 1 trong 30 SPO được cộng đồng Sundaeswap chọn hay không. Nếu không thì bạn có thể thay đổi Stake Pool để uỷ quyền ADA qua Stake Pool được chọn, xuyên suốt ISO diễn ra, thì ADA của bạn vẫn được nằm an toàn trong ví lạnh do bạn kiểm soát, nên theo mình, đây là một phương pháp khá an toàn để có thể nhận thêm đồng SUNDAE khi họ ISO. 

Danh sách 30 SOP’s tại đây. (đây là trang medium nên bạn phải dùng VPN mới truy cập được)

Testnet 

Sundaeswap đang hỗ trợ testnet, các bạn có thể vào link này để thử làm quen sử dụng, họ sẽ cung cấp cho bạn 1000 ADA fake cùng vô số token khác để các bạn có thể swap qua lại hay cung cấp thanh khoản. Vì các hồ thanh khoản còn ít và các Scooper hoạt động hơi chập chờn, nên khi swap, bạn thấy lệnh của bạn đang pending cả vài tiếng cũng đừng có hết hồn nhé. 

Ở ô “open requests” có nghĩa là đơn đặt hàng của bạn đã được đưa thành công lên blockchain của Cardano và nằm đó để “chờ” các Scooper khớp lệnh, việc khớp lệnh nhanh hay chậm là phụ thuộc vào tính thanh khoản trong pool có lớn không, và mức độ chịu trượt giá của bạn có cao không (phần này bạn tuỳ chỉnh được), và có thể huỷ lệnh bằng nút “cancel” để lấy đơn đặt hàng ra khỏi blockchain mà không bị tính phí, vì giao dịch chưa thành công. 

*Sự trượt giá xảy ra khi các nhà giao dịch phải chấp nhận cho một mức giá khác với những gì họ yêu cầu ban đầu do sự biến động của giá cả.

Hiện tại có thể thấy cộng đồng đang quan tâm đến Sundaeswap khá lớn, có gần 250k lượt theo dõi trên Twitter, và cũng như cách mà đội ngũ Sundaeswap phản hồi rất tích cực nhiều câu hỏi từ cộng đồng từ Discord. 

Một điều thú vị là Sundaeswap sẽ không kêu gọi vốn từ cộng đồng qua việc bán token, họ chọn phân phối token ra thị trường bằng cách airdrop qua ISO và nhận phần thưởng SUNDAE qua việc cung cấp tính thanh khoản trong các pool trên sàn. 

Các nhà đầu tư của Sundaeswap 

Sự kỳ vọng từ cộng đồng Cardano trong nhiều năm qua cho một cái DEX nói riêng và một hệ sinh thái DeFi nói cung đã lên tới cao trào trong lần ra mắt hợp đồng thông minh vừa rồi.

Nếu sự thành công của Sundaeswap truyền cảm hứng và mở đường cho hàng loạt các dApps khác trỗi dậy trên Cardano thì chúng ta có thể chứng kiến được hàng loạt những điều thú vị khác sẽ diễn ra phía trước. 

Các bài viết liên quan.

CARDANO - Xây dựng blockchain bằng các công trình toán học phức tạp

CARDANO ALONZO HARD FORK - Khởi chạy hợp đồng, DeFi, NFT, doanh nghiệp, chính phủ…

DEX - Có phải là tương lai của trao đổi tài sản số?

DEFI - Đường ray tài chính mới cho thế giới