POLYGON - Cung cấp các giải pháp mở rộng ethereum một cách đa khía cạnh

Các giải pháp mở rộng blockchain ethereum không phải là điều mới trong suốt nhiều năm qua, do những thiết kế hạ tầng ban đầu không đáp ứng nổi nhu cầu xây dựng dự án một cách bùng nổ của những năm gần đây, bất kỳ một trend gì mới, như DeFi, GameFi, và gần đây là NFT thì hiện tượng nghẽn mạng ở ethereum lại tăng cao, phí gửi đôi khi còn cao hơn cả số tiền bạn muốn gửi đi. 

Là một nền tảng blockchain hàng đầu, là vùng đất được nhiều dự án xây dựng nên các cuộc cách mạng mới, như một đoàn tàu chở đầy sự khát khao của hành nghìn hành khách háo hức tiến về tương lai nhưng được kéo bằng cỗ máy già cỗi chậm chạp với chi phí cao. 

Các giải pháp mở rộng blockchain ethereum 

Khi nói đến mở rộng blockchain ethereum thì chúng ta có nhiều lựa chọn sau. Mở rộng lớp 1 (layer 1), xây dựng các lớp 2 để giải quyết giao dịch phía trên lớp 1, và thứ ba là chuỗi sidechain, nó như một chuỗi độc lập và chạy song song với lớp 1.

Mở rộng lớp 1 

Nói một cách dễ hiểu thì chúng ta có thể ví ethereum là một quốc gia, lớp 1 như con đường trong quốc gia đó, và hệ thống đường xá đó ban đầu được ethereum xây dựng, nhưng họ không ngờ là sau này có quá nhiều người đến đây sinh sống và di chuyển trên con đường đó, mà con đường đó lại quá nhỏ so với nhu cầu thực tế, dẫn đến tình trạng thường xuyên tắc đường và phí cao. Giải pháp mà ethereum đưa ra là họ sẽ nâng cấp lớp 1, là chính con đường đó, làm cho nó rộng và thoáng hơn, để đáp ứng được nhu cầu đi lại của mọi người, chúng ta đã nghe về giải pháp đó qua bản nâng cấp ETH 2.0 vào đầu năm sau, với lời quảng cáo là tốc độ lên đến hàng nghìn giao dịch một giây so với tốc độ hiện tại là 15 giao dịch trên giây. 

Giải pháp lớp 2 

Cách thứ hai chúng ta có là sẽ không đụng đến con đường chính, mà xây thêm một con đường trên cao bên trên con đường chính, như Sài Gòn có con đường Metro chạy trên cao, còn xe cộ vẫn chạy phía dưới. Giải pháp đó gọi là lớp 2. 

​

Các bạn có thể tưởng tượng con đường trên không kia là lớp 2, còn đường chính phía dưới là lớp 1

Lớp 2 sẽ không yêu cầu bất cứ thay đổi kết cấu nào của lớp 1, cũng như tận dụng triệt để sự vững chắc của lớp 1 mà làm móng xây lên. Vì để xây một con đường bạn phải dùng rất nhiều công sức thực hiện phần móng, để giữ cho con đường đó thật an toàn cho nhiều người lưu thông trên nó, trong thế giới crypto thì chúng ta hay gọi đó là tính an toàn của mạng lưới qua cơ các cơ chế đồng thuận như proof-of-work và proof-of-stake.  

Giống như bitcoin, thay vì chọn cách mở rộng lớp 1 bằng cách tăng khối lượng khối như bitcoin cash hard-fork đã làm, mà hiện tại cộng đồng bitcoin đang phát triển mạng lưới lightning network (layer 2) để tăng khả năng xử lý dịch nhanh hơn và phí rẻ hơn nhưng vẫn được bảo mật bằng lớp 1 của mạng bitcoin. 

Sidechain 

Giải pháp thứ ba là chúng ta không đụng vào lớp 1, cũng chẳng xây lớp 2 phía trên lớp 1, mà tự xây hẳn một con đường khác chạy song song với lớp 1 ethereum. Từ đó sẽ không còn bị phụ thuộc vào kết cấu của lớp 1 nữa mà chúng ta có thể tự do xây dựng một con đường khác theo ý mà chúng ta muốn, nhưng đồng nghĩa với việc chúng ta phải tự làm móng lại từ đầu để đảm bảo cho sự an toàn của chính con đường đó. 

Hiện tại chúng ta có thể thực hiện cùng lúc nhiều giải pháp mở rộng khác nhau để phù hợp với nhiều trường hợp sử dụng của các dApps. 

Polygon là gì?

Trước khi đổi tên thành Polygon vào đầu năm 2021 thì dự án ban đầu được gọi là Matic Network. Trong khi Matic là một giải pháp mở rộng quy mô lớp 2 đơn giản cho ethereum, thì Polygon đưa ra thêm nhiều cách thức mở rộng hơn cho ethereum, ngoài giải pháp lớp 2 trước đó thì nay Polygon còn phát triển thêm sidechain với cơ chế đồng thuận proof-of-stake. 

Giống như tên gọi hình học của nó, Polygon có nhiều mặt, nhiều hình dạng và nhiều cách sử dụng khác nhau cho các dApps có thể lựa chọn để xây dựng trên nó. 

Như ví dụ trên ta có thể hình dung ethereum là một quốc gia, và hệ thống cơ sở hạ tầng tốt hay xấu la do quốc gia đó chịu trách nhiệm nâng cấp, từ đó mới thu hút thêm được nhiều người đến với quốc gia đó, Polygon cũng như nhiều dự án khác, là một trong những công ty hỗ trợ quốc gia ethereum triển khai thêm các giải pháp mở rộng cơ sở hạ tầng để nhằm tăng tốc độ xử lý giao dịch và giảm phí rẻ nhất có thể. 

Matic được bắt đầu vào năm 2017 bởi 3 người sáng lập, những người tham gia tích cực vào cộng đồng tiền điện tử ở Ấn Độ và quyết định kết hợp với nhau và giải quyết các vấn đề về quy mô của Ethereum. 

Polygon nhằm mục đích tạo ra một giải pháp mở rộng quy mô tổng quát hơn. Như đã nói đến ở trên chúng có có 2 cách chính để mở rộng blockchain mà không cần can thiệp đến lớp 1. Đó là giải pháp lớp 2 và sidechain. 

Mở rộng lớp 2 dựa vào tính bảo mật của lớp 1 ethereum. Những giải pháp như Plasma, Optimistic Rollups và zk Rollups là những lựa chọn phổ biến nhất.

Polygon hỗ trợ cùng lúc nhiều giải pháp mở rộng khác nhau - nguồn: polygon.technology     
 

Còn Sidechain dựa trên các mô hình bảo mật của riêng họ, thường bằng cách có một cơ chế đồng thuận riêng biệt, ví dụ như Polygon với thuật toán đồng thuận proof-of-stake.

Polygon tương thích với máy ảo ethereum, giúp nó dễ dàng tiếp cận với những người đã quen với việc xây dựng ứng dụng trên ethereum và lập trình trong ngôn ngữ Solidity. 

Thay vì cung cấp một hoặc hai giải pháp mở rộng quy mô, Polygon nhằm mục đích tạo ra một hệ sinh thái giúp dễ dàng kết nối nhiều giải pháp mở rộng khác nhau, mọi thứ từ Sidechain đến các tùy chọn lớp 2 như Plasma, Optimistic Rollups và zk Rollups.  

Đừng để những thuật ngữ phía trên gây bối rối cho bạn, có thể hiểu đó là những giải pháp cho phép xây dựng lớp 2, như khi một dự án nào đó chọn ethereum để xây dựng và phát triển, thì họ có nhiều lựa chọn, có thể là chạy trên đường chính của ethereum với sự bảo mật cao nhất, hay muốn tiết kiệm chi phí và chạy nhanh hơn nhưng vẫn hưởng được sự bảo mật từ phần móng lớp 1 thì có thể chọn chạy trên lớp 2, ngoài ra họ có thể chọn đi một con đường khác được xây dựng song song với đường chính ethereum, với tốc độ và chi phí còn rẻ hơn nhiều so với lớp 2, chúng ta gọi đó là sidechain, và đương nhiên khi chạy bên ngoài đường chính của ethereum rồi thì bạn không còn hưởng được sự an toàn của đường chính, mà giờ đây bạn phụ thuộc hoàn toàn vào sự an toàn của con đường mới này. 

Các ứng dụng khác nhau có thể muốn tối ưu hóa cho những thứ khác nhau như bảo mật, tốc độ, chi phí giao dịch hoặc chủ quyền và để vượt trội một trong số những yếu tố trên thì có nghĩa là phải hy sinh ở một yếu tố khác. 

Ví dụ, một giao thức DeFi nhằm mục đích lưu trữ hàng tỷ đô la bị khóa trong các hợp đồng thông minh có thể muốn tối ưu hóa cho bảo mật. Một giao thức như thế này rất có thể sẽ sử dụng lớp 1. 

Một dự án khác, giả sử thị trường NFT, có thể muốn tối ưu hóa để có chi phí giao dịch cực thấp và sẽ ổn nếu hy sinh bằng cách hạ thấp độ bảo mật của chúng từ cực cao xuống đủ cao. Một dự án như vậy có thể bỏ qua lớp ethereum và dựa vào lớp 2.

Hoặc có thể một trò chơi dựa trên blockchain muốn có thời gian khối cực nhanh. Trong trường hợp này, họ hoàn toàn có thể bỏ qua cả lớp 2 và tập trung vào mạng sidechain. 

Polygon cung cấp nhiều tùy chọn cho các ứng dụng khác nhau để họ quyết định chọn một tùy chọn hoàn toàn phù hợp với các trường hợp sử dụng của họ. Nó cũng nhằm mục đích giúp bạn dễ dàng di chuyển từ giải pháp mở rộng này sang giải pháp mở rộng khác. 

Nhiều người hay nhầm lẫn là liệu Polygon có đang cạnh tranh với ethereum hay cạnh tranh với các mạng blockchain khác như Polkadot, Binance Smart Chain… hay không? Thật sự thì Polygon ra đời nhằm mục đích chính là để hỗ trợ mạng lưới ethereum về các giải pháp mở rộng, như một công ty trong một quốc gia hỗ trợ chính phủ xây thêm đường, để giúp người dân quốc gia đó có nhiều lựa chọn hơn để di chuyển.

Tóm lại, bạn có thể làm gì với tư cách là người dùng trên Polygon? Bạn có thể làm những thứ tương tự như trên ethereum, nhưng rẻ và nhanh hơn nhiều. Một số dApps DeFi phổ biến nhất đã được triển khai trên Polygon có thể kể đến là Aave , 1 Inch, Curve và Sushi. Ngoài ra, có một số ứng dụng chỉ tồn tại ở Polygon và không tồn tại ở nơi khác, chẳng hạn như QuickSwap và Slingshot.

Rất nhiều dApps được xây dựng trên Polygon - nguồn: polygon.technology 

Token Matic

Mặc dù đã trải qua quá trình làm lại thương hiệu, token MATIC vẫn giữ nguyên tên của nó. Nó được sử dụng để thanh toán phí gas trên mạng Polygon và tham gia vào việc quản trị. Và còn có thể staking nữa.

Bạn muốn chạy xe trên đường nào thì chiếc xe của bạn phải nằm trên đó đúng không, cách hoạt động trên các mạng lưới blockchain cũng tương tự như vậy, khi sử dụng mạng lưới sidechain của Polygon thì bạn sẽ chuyển token ERC-20 qua mạng Polygon qua các cầu chuyển, từ đó có thể hưởng được tốc độ và phí rẻ đến đáng kinh ngạc. 

Token Matic đóng vai trò như xăng để trả phí trong mạng Polygon, và bạn có thể dùng nó để tham gia staking nữa, vì mạng Polygon sidechain sử dụng cơ chế đồng thuận PoS để bảo mật cho mạng lưới. Từ đó Polygon có thể tự tạo ra một hệ sinh thái thu nhỏ bên trong ethereum do tận dụng được lợi thế từ hệ sinh thái khổng lồ của ethereum, dần dần các dự án trên ethereum sẽ mở rộng qua các giải pháp mà Polygon cung cấp như lớp 2 và sidechain. 

Tương lai chúng ta có thể thấy Polygon không những hoạt động bên trong ethereum mà còn kết nối với nhiều nền tảng lớp 1 khác như Polkadot, Binance Smart Chain… từ đó có thể liên kết các dApps khác mạng có thể tương tác với nhau. 

Kết luận

Bài viết này sẽ không đi quá sâu vào từng công nghệ mở rộng, và chỉ muốn cho các bạn thấy được Polygon là gì và nó đang giải quyết được vấn đề nào cho nền tảng ethereum và trong tương lai liệu có thêm nhiều các dApps chọn Polygon để phát triển? 

Vấn đề cốt lõi của mở rộng vẫn đến từ lớp 1, và vấn đề đó được các nhà sáng lập của ethereum ngày đêm nghiên cứu, không còn xa nữa, ethereum 2.0 sẽ được cập nhật, nhà nước nay đã chịu thay đổi và đầu tư lại từ đầu để xây dựng lại hệ thống cơ sở hạ tầng với những công nghệ mới mới nhất như PoS và Sharding. Liệu khi tốc độ và phí trên mạng chính ethereum đã nhanh và rẻ rồi thì các dApps có còn lựa chọn Polygon làm điểm đến?